Archive for Οκτώβριος, 2011
Μπεκάτσα
Πουλί το οποίο οι κυνηγοί μας το περιμένουν με μεγάλη λαχτάρα.
Η ονομασία μπεκάτσα είναι γαλλικής προέλευσης σύμφωνα με τα ανατομικά
της γνωρίσματα όπου bec σημαίνει ράμφος.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της γνώρισμα αυτού του πουλιού είναι η μεγάλη
μύτη που προβάρει σαν < <στειλιάρι>>, σκύλων καθώς φαίνεται ή ελληνική
ονομασία, σκολοπάξ ο αγροδίαιτος ή δασόβιος ή ξυλόκοτα, όπως
συνηθίζεται να λέγεται σε αρκετές περιοχές στην περιφέρεια –
κληρονομήθηκε από την ιδιαιτερότητα της να τρέφεται με σκουλήκια που
ψάχνει και τα βρίσκει μέσα σε χώμα ή κάτω από τα φύλλα στο δάσος και
τους αγρούς. Η όχι πολλή σκληρή τσιμπίδα της που χώνεται στη γη, με το
πάνω μέρος (σαγόνι)λίγο γυριστό, να σκεπάζει την άκρη του κάτω μέρους
με ένα αισθητήριο όργανο, το νερό που απλώνεται κάτω από το δέρμα,
βοηθούν να καταλαβαίνει, αν μέσα στο χώμα, είναι ή δεν είναι
σκουλήκια, βροχοσκούλικα ή οτιδήποτε ζουζούνια. Η αναπνοή της τότε
διευκολύνεται από τα ρουθούνια που βρίσκονται στη βάση του ράμφους
της. Την τροφή της συμπληρώνουν γυμνοσάλιαγκες, τρυφερά χορταράκια,
μανιτάρια, οι τρυπίτσες από την μύτη της πάνω στα μανιτάρια δείχνουν
το πέρασμα της και την άφιξη της στο μπεκατσοδρόμιο, αλλά τα
χρησιμοποιεί για να καθαρίζει και το ράμφος της. Είναι πολύ
< <καλοπιστικό πολύ>> και έχει ανάγκη να καθαρίζεται και να ξεβγάζει το
ράμφος της, αφού της αρέσει, μετά από ορισμένες ορεκτικές της γεύσεις,
να πηγαίνει κοντά σε πηγές και βροχόνερα, να καλοπίζεται αρχίζοντας
από το ράμφος της, την κοιλιά της και τέλος το πόδια της.
Το μακρύ της ράμφος είναι το έμφυτο σύστημα πλοήγησης των καιρικών
μεταβολών. Δίκαια οι κυνηγοί με το ραντάρ που διαθέτει της έχουν
προσάψει το προσονήμιο του καλύτερου μετερεολόγου. Οι φυσιοδίφες
κυνηγοί γνωρίζουν ότι οι μπεκάτσες, καταλαβαίνουν τον καιρό, πολύ
καλύτερα από τα όργανα που χρησιμοποιούνται και ανεπτυγμένες αισθήσεις
της όπως άλλωστε έχουν και άλλα θηράματα όπως μυστηριωδώς πολλές φορές
ανατρέπει τα δεδομένα των καιρικών προβλέψεων. Καταλαβαίνουν ότι ο
καιρός θα αλλάξει και μας ξαφνιάζει με τις ακαθόριστες μετακινήσεις
της και της αιφνιδιαστικές εμφανίσεις και αφίξεις της στα
μπεκατσοδρόμια. Για αυτό παρατηρούμε, όταν με ευνοϊκό καιρό,
συναντήσουμε μπεκάτσες πολλές και μετά από λίγες μέρες έρχεται
κακοκαιρία. Τα βελούδινα μάτια της που βρίσκονται στην κορυφή του
κεφαλιού της με το ολόμαυρο χρώμα τους και την αθώα έκφραση τους, την
βοηθούν να γλιτώνει από κτυπήματα στο δάσος, ενώ συγχρόνως έχοντας
πολύ μεγάλο πεδίο ορατότητας αφού βλέπουν πλάγια, πάνω, κάτω, μπρος,
πίσω την βοηθούν να αντιλαμβάνεται τον όποιον εχθρό της, έτσι φεύγει
περπατώντας ή απογειώνεται με πλάγιους ακροβατικούς ελιγμούς,
εφαρμόζοντας την δυναμική, κάθετης απογείωσης με αιφνιδιαστικό
πέταγμα, με φυλλώματα των δένδρων αφήνοντας άναυδο τον κυνηγό να
παρακολουθεί αμήχανος την μαεστρική της εξαφάνιση. Ο χρωματισμός στο
φτέρωμα της μοιάζει σαν την σιδηροσκουριά. Το σταχτοκαστανό αυτό χρώμα
της αποτελεί ένα βασικό αμυντικό όπλο και της παρέχει τέλειο ταίριασμα
με το έδαφος, ώστε να θεωρείται απίθανο να την διακρίνει κανείς
ανάμεσα στα ξερόκλαδα και τα πεσμένα φύλλα. Εξαίρεση αποτελούν στον
χρωματισμό της τα λίγα φτερά στην ουρά της, τα οποία είναι μαύρα, με
λίγο άσπρα στην άκρη τους, τα οποία όταν είναι λουφαγμένες, δεν
διακρίνονται. Εξαίρεση αποτελούν επίσης οι μπεκάτσες με σύνδρομο
αλμπινισμού, που στα μεγάλα επιμήκη φτερά, εν μέρει στις άκρες φέρνουν
άσπρο χρώμα. Η κρυψώνα της είναι το δάσος με ιδιαίτερη προτίμηση στις
βορεινές, ανατολικές, δυτικές και ανήλιαγες υγρές πλαγιές, όπου
περνάει την μέρα της. Για να σηκωθεί την ημέρα πρέπει να αισθανθεί
τους διώκτες της να κινδυνεύσει, αλλά και πάλι το μαλακσημερό ΠΑΠΑ –
ΠΑΠ – ΠΑΠ, πεταγμά της δεν θα είναι μεγάλης απόστασης.
Το προσονήμιο < <ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ>> την φέρει επάξια αφού
μετακινείται και εγκαταλείπει το δάσος μόνο κατά την διάρκεια της
νύχτας όταν ψάχνει για την τροφή της. Πολλές φορές την συναντάμε και
την μέρα σε λάκκες και ανοικτούς χώρους, όταν έχει βαριά ομίχλη και
συννεφιά. Είναι πουλί αποδημητικό και εκτοπιστικό. Μεταναστεύει νύχτα
και σαν νυχτόβιο πουλί είναι δειλό, καχύποπτο, αλλά και ιδιαίτερα
έξυπνο αφού με την συμπεριφορά της προβληματίζει τακτικότατα τους
κυνηγούς. Κάθε τόσο μετακινείται ακαθόριστα και αιφνιδιαστικά. Χωρίς
να δυσκολεύεται, δίνοντας στις μετακινήσεις της εκτοπιστικό χαρακτήρα.
Τον σημαντικότερο ρολό στην αποδημία της παίζουν οι καιρικές συνθήκες.
Αν έχουμε πρώιμο χειμώνα μεταναστεύει νωρίς, αν ο χειμώνας είναι
όψιμος μεταναστεύουν λίγες, λίγες πλανόδιες, ζώντας την μοναχική ζωή
τους. Η μετανάστευση της εξαρτάται από τις κατευθύνσεις των ανέμων.
Αρκετά πουλιά προσγειώνονται στα μπεκατσοδρόμια μας όταν οι άνεμοι
είναι βορειοανατολικοί, Ανατολικοί, χωρίς αυτό να συμβαίνει πάντα,
διότι μπεκάτσες βρίσκονται στα μπεκατσοτόπια μας και όταν οι άνεμοι
είναι νοτιάδες ή νοτιοανατολικοί. Αυτό γίνεται διότι ένα μέρος
αποδημίας γίνεται από ένστικτο, ένα μέρος από αναγκαστική αποδημία και
ένα μέρος δεν αποδημία από την χώρα διαβίωσης της. Σίγουρα όμως οι
καιρικές συνθήκες, καθορίζουν την πυκνότητα των περασμάτων. Την
πατρίδα μας επισκέπτεται από τις αρχές Οκτώβρη και φεύγει από το τέλος
Φλεβάρη, ολοκληρώνοντας την αποδημία της την άνοιξη. Τους μήνες
Οκτώβρη και Νοέμβρη είναι οι μήνες της ενστικτωδώς αποδημίας και
συναντάμε καλοθρεμμένα πουλιά. Το ταξίδι τους γίνεται από 5 ή 6
πουλιά, κλιμακωτά προς την κατεύθυνση πλοήγησης. Η Ελλάδα είναι το
τελευταίο άκρο της αποδημίας της για το ταξίδι της στην Αφρική.
Την άνοιξη, περίοδος φωλεοποίησης και αναπαραγωγής την βρίσκει στις
βόρειες χώρες , όπου ζευγαρώνει χτίζοντας την φωλιά της σε μια
κοιλότητα του εδάφους, άτεχνη, με φύλλα δένδρων και χόρτα, όπου το
θηλυκό γεννάει 3 – 5 αυγά. Το κλώσημα διαρκεί 18 – 20 ημέρες και
γίνεται από τους δυο γονιούς.
Το νεογέννητα μπεκατσόπουλα, βγαίνουν με ανοιχτόχρωμο καφετί χνούδι,
με καφετί ανοιχτόχρωμες ρίγες και για ένα μήνα περίπου, συντηρούνται
από τους γονείς τους. Οι γέννες τις μπεκάτσας δεν ξεπερνούν τις δυο
όπως υποστηρίζουν οι ορνιθολόγοι. Η φωλεοποίηση της μπεκάτσας γίνεται
σε βόρειες χώρες διότι εκεί υπάρχει η κατάλληλη θερμοκρασίας για την
διαβίωση της και την παρέχουν τα δροσερά δάση.
Οι διαφορετικές εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες των περιοχών
που ζουν δημιουργούν στα χρώματα του φτερώματος και τα πόδια, όχι όμως
και στο είδος.
Η μπεκάτσα είναι ένα και μοναδικό είδος και οι διαφορές που
παρουσιάζει οφείλονται στην ατομικότητα, στην ηλικία και την
προσπάθεια εξουθενωτικής πτήσης, από κακοκαιρία ή διαβίωση ο
διαφορετικός χρωματισμός δεν αποτελεί βιολογικό κριτήριο του γένους.
Το γένος της μπεκάτσας διακρίνεται μόνο με ανατομική εξέταση και
τοποθετώντας ενδοσκόπιο στα γεννητικά της όργανα ξεχωρίζουμε το φύλλο.
Μπορούμε να ξεχωρίσουμε όμως την περίοδο της άνοιξης τα αρσενικά από
τα θηλυκά. Τα αρσενικά κάνουν περίεργες φιγούρες εναέριες, βγάζοντας
ερωτικές κραυγές, για να προσελκύσουν τα θηλυκά, που παρακολουθούν από
το έδαφος. Επίσης όταν πετούν ζευγάρι η πρώτη κατά κανόνα είναι
θηλυκιά και η δεύτερη αρσενικιά. Στην πατρίδα μας δεν κάθεται τους
θερινούς μήνες η μπεκάτσα, αλλά είναι η εποχή που ανάβουν οι
κυνηγοσυζητήσεις, για το πουλί αυτό και παρακαλούν εκεί στον πηγεμό
τους να αφθονήσουν για να ταξιδέψουν και επιστρέψουν από τον ΒΟΡΡΑ,
για να οδηγήσουν τα μπεκατσόσκυλα μας στον χειμωνιάτικο παράδεισο και
το βασίλειο της, όπου παρουσιάζεται και διαβιώνει. Αναμφισβήτητα η
μπεκάτσα είναι το θήραμα της πιο θεαματικής φέρμας και σίγουρα
αποτελεί το πιο δυνατό κίνητρο, στις χειμωνιάτικες κυνηγετικές
εξορμήσεις, σε έλατα, σε απότομες πλαγιές ντούσκων και όμορφα τοπία,
κάνοντας ιεροτελεστία το συναρπαστικό κυνήγι της.
Δημήτρης Μίχος